تنوع و تغییرات فصلی پارازیتویید های تخم سن گندم در مناطق مرکزی استان آذربایجان غربی

سن گندم eurygaster intergriceps puton مهم­ترین آفت گندم در ایران می­باشد. این آفت دارای دشمنان طبیعی بسیاری است که بی­تردید، زنبورهای پارازیتویید تخم مهم­ترین آن­ها هستند. تغییرات فصلی پارازیتوییدهای مذکور در استان آذربایجان غربی (شهرستان­های ارومیه، نقده و مهاباد) در سال­های 1389و 1390 با استفاده از تله­های حاوی تخم به­صورت هفتگی مورد بررسی قرار گرفت. پارازیتوییدهای خارج شده از تله­ها هفت گونه شامل trissolcus grandis (thomson)، t. djadetshkoe (ryachovski)،t. semistriatus (nees) ، t. vassilievi (mayr)، t. rufiventris (mayr)، ooencyrtus fecundus ferriere & voegele و o. telenomicida (vassiliev) بودند. گونه­یt. grandis گونه­ی غالب در هر دو سال و در تمامی مناطق بود و از استمرار و حضوری پـایدار در طیف زمانی وسیع­تر نسبت به سـایر گونه­ها برخوردار بود. بعد از آن t. djadetshkoe  بیشترین فراوانی و پیوستگی را داشت. 2-3 نسل همپوشان از گونه­ی اول و دو نسل با همپوشانی اندک از گونه­ی دوم ملاحظه شد. دو گونه ی متعلق به جنس ooencyrtus در تمامی مناطق مورد مطالعه در هر دو سال حضور داشتند، اما برخلاف دو گونه­ی قبلی یک وقفه­ی تقریباً یک ماهه بین دو نسل آن­ها دیده شد. بدین ترتیب، دو نسل مجزا و غیر همپوشان از این دو گونه یکی در اول فصل و دیگری در آخر فصل روی سن گندم مشاهده شد. گونه­ی t. rufiventris نیز وضعیت مشابهی از نظر تعداد و همپوشانی نسل­ها داشت با این تفاوت که تنها در سال 90 و در دو منطقه­ی ارومیه و مهاباد چنین وضعیتی قابل مشاهده بود.